In het Japans: “Toriki” - Een wat meer gevorderde techniek om Bonsai te kweken is marcotteren.
Het principe van marcotteren is om een boom te dwingen om nieuwe wortels te vormen op een bepaald punt, door middel van het onderbreken van de voedingsstroom vanaf het bestaande wortelstelsel. Dit houdt in dat je kunt marcotteren met verschillende doelen; het verkorten van de stamlengte, het laten groeien van een betere nebari (wortelvoet) of een zijtak laten groeien tot een nieuwe boom.
Wanneer?
Marcotteren kun je altijd het beste doen in de lente, na de winterrust, als de boom begonnen is met groeien.
Hoe een Bonsai te marcotteren?
Er zijn in principe twee technieken om een boom te marcotteren; de tourniquetmethode en de ringmethode.
Bij de tourniquetmethode binden we een draad strak om de stam of tak, met als doel de voedingsstroom gedeeltelijk te onderbreken. Als de stam/tak dikker wordt dan zal de voedingsstroom meer en meer onderbroken worden, waardoor de boom gedwongen wordt om met boven de draad nieuwe wortels te vormen. Deze methode wordt toegepast bij langzaam groeiende soorten, die meer tijd nodig hebben om nieuwe wortels te vormen; deze soorten zullen niet overleven bij de agressievere ringmethode.
De ringmethode houdt in dat er een ring schors weggesneden wordt van de stam/tak waar je nieuwe wortels wilt laten groeien. Het gedeelte boven de ring moet direct nieuwe wortels laten groeien om te kunnen overleven. De ring moet breed genoeg zijn, zodat de boom de ruimte niet weer dicht kan laten groeien. Zorg ervoor dat al het cambium goed verwijderd wordt (dit is de dunne groene laag onder de bast). De breedte van het ontschorste deel moet ongeveer 1,5x de stam/takdikte zijn. Gebruik van hormoonpoeder (te koop in Bonsai winkels) kan helpen.
De tourniquetmethode
Bind een stuk draad rond de stam/tak op het punt waar je nieuwe wortels wilt laten groeien. De draad moet ongeveer half in de bast snijden. Hoe dikker de stam/tak is, hoe dikker het draad moet zijn. (Zie foto 1, hieronder).
Smeer wat wortelhormoon-poeder (verkrijgbaar bij o.a. Bonsai winkels) rond de wond en bind een flinke hoeveelheid spagnum mos rond de wond en pak dit tenslotte in met plastic. (Zie foto 2 en 3, hieronder).
De ringmethode
Gebruik een scherp mes om twee parallelle insnijdingen te maken rondom de stam of tak (houd genoeg ruimte tussen de sneden: tenminste anderhalf keer de diameter van de betreffende stam/tak).
Verwijder nu de bastring tussen de twee sneden tot aan het glanzende hout. (Zie afbeelding 1 en 2, hieronder)
Zorg ervoor dat de verwijderde ring breed genoeg is zodat de boom niet in staat zal zijn om de wond te overbruggen; wees er ook zeker van dat het cambium (de groene dunne laag onder de bast) goed verwijderd is; de boom zal pas wortels aanmaken als er geen andere keuze meer mogelijk is om te overleven.
Smeer wat wortelhormoon-poeder (verkrijgbaar bij o.a. Bonsai winkels) rond de wond, bind een flinke hoeveelheid spagnum mos rond de wond en pak dit tenslotte in met plastic (zie foto 3, hieronder).
En dan? Nazorg
Het mos moet te allen tijde vochtig gehouden worden. Na ongeveer 3 maanden zullen er wortels in het mos moeten groeien. Als de plastic zak vol zit met wortels snoei je de marcot hieronder los. Probeer niet om het mos te verwijderen of aan de wortels te zitten; plaats simpelweg de volledige bal met wortels in een Bonsai grondmix. Bescherm de boom tegen kou en wind; een kas of koude broeikas kan hier handig zijn. Laat de Bonsai met rust tot de eerstvolgende lente, dan kan de boom voor het eerst getraind worden. Je kunt de eerste zomer kleine hoeveelheden mest toedienen.
